عجایب ۷گانه جهان را کم و بیش می‌شناسیم، بخشی از این بنا‌های شگفت‌انگیز بیشتر شبیه اوهام و خیالات هستند؛ مانند باغ‌های معلق بابل. بخشی زیادی از این عجایب تقریباً نابود شده‌اند از جمله معبد آرتمیس ترکیه. به لطف اکتشافات باستان‌شناسی اما بقایای این بنای پرشکوه از زیرخاک به بیرون کشیده شده است. ام تی سی هوم در این مقاله معبد آرتمیس در ترکیه را معرفی خواهد کرد.
آرتمیس زنی از جنس خدایان
معبد آرتمیس در ترکیه امروزی واقع شده اما داستان زندگی آرتمیس به دوران اسطوره‌ای تاریخ بازمی‌گردد. دوران اسطوره‌ای دروانی نیست که حقیقت و افسانه در هم آمیخته. بنابراین خواند سطور آتی درباره معبد آرتمیس ترکیه شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
تولد آرتمیس
معبد آرتمیس ترکیه، یکی از اعجاب‌انگیزترین بنا‌های تاریخی جهان است که متأسفانه در دوره‌های تاریخی مختلف تخریب و بازسازی شده است.
آرتمیس یا دیانا ایزدبانوی شکار، حیات‌وحش، حاصل‌خیزی، بانوان باکره و ماه است. داستان‌های جذاب و جالبی پیرامون تولد و زندگی آرتمیس وجود دارد. از جمله داستان شگفت‌انگیز تولد او:
آرتمیس فرزند زئوس (پادشاه خدایان) و لیتو است. یک برادر دوقلو داشته به نام آپولون که او هم یکی از خدایان مهم در کوه‌المپ (کوه خدایان) محسوب می‌شود. آرتمیس یک روز زودتر از برادرش در جزیره‌ی اورتیگیا به دنیا آمد.
لیتو در این فاصله قصد کرد به تنگه‌ی دلوس برود. اما برای زن آبستنی که یکبار زایمان کرده و در انتظار تولد فرزند بعدی‌اش -آن‌هم به فاصله‌ی یک‌روز- است، این عبور دشوار خواهد بود. در اینجاست که آرتمیس یک‌روزه به کمک مادرش می‌آید و در این سفر پرمخاطره همراهی‌اش می‌کند. آرتمیس به لیتو کمک می‌کند که آپولون را به دنیا بیاورد. به همین سبب است که وی را ایزدبانوی حامی نوزادان و زنان در هنگام زایمان می‌دانند.
فراموش نکنید که خدایان باستانی دو روی خشم و عطوفت دارند. به این معنا که سخت انتقام‌جو هستند و هیچ رحمی ندارند. مثلاً درست است که آرتمیس حامی و نگهبان زنان در زمان وضع‌حمل است اما اگر خشمگین می‌شد، کودک و مادر را به تازیانه‌ای می‌کشت.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی ازمیر
پرستش در معبد آرتمیس ترکیه
کوه المپ که جایگاه خدایان بود، ۱۲ ایزد داشت. آرتمیس یکی از ساکنان این کوه بود. او ایزد شکار، تیراندازی، حامی حیوانات، کودکان، زنان باردار و اساساً حامی هر موجود ضعیفی بود. بنابراین ستایش و پرستش او از سوی این گرو‌ها برای دریافت خیر و برکت امری متداول بود.
ایزدبانوی آرتمیس در اکثر شهر‌های یونان باستان مورد پرستش قرار می‌گرفت. البته به عنوان خدای دوم یا ثانویه چرا که همیشه خداونگاران قوی‌تری مانند زئوس بودند که توجه بیشتری به خود جلب می‌کردند.
یکی از دلایلی که معبد آرتمیس ترکیه پابرجا ماند علاقه مردم در آسیای صغیر به پرستش آرتمیس است. برای مردم این سرزمین آرتمیس دارای الوهیتی برجسته بود. به همین مناسبت در افسوس برای ادای دین و احترام به این الهه معبدی زیبا و بزرگی ساختند. معبد آرتمیس ترکیه که امروز تنها ویرانه‌های آن باقی مانده است، همان معبد معروف است که در لیست عجایب هفتگانه جهان قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید: مقایسه‌ی زندگی در استانبول و ازمیر
جایگاه معبد آرتمیس ترکیه
در قسمت قبلی در مورد وظایف چندگانه‌ی آرتمیس صحبت کردیم. در یونان بیشتر قدرت تیراندازی و شکارگری این الهه مورد توجه بود و در تندیس‌ها و معابد همواره او را با تیر و کمان به تصویر می‌کشیدند.
اما در آسیای صغیر مردم نگاه دیگری به این الهه داشتند. در این منطقه آرتمیس بیشتر از به عنوان ایزدبانوی باروری می‌شناختند. در تندیس‌ها تصویری مهربان‌تر و رئوف‌تر از او ترسیم می‌کردند و او را عامل خیر و برکت در سرزمین‌شان می‌شناختند.
تاریخچه‌ی معبد آرتمیس ترکیه
معبد آرتمیس افسوس جزء عجایب هفت‌گانه‌ی جهان است که ویرانه‌های آن به دوران معاصر رسیده است.
معبد آرتمیس ترکیه در حدود ۵۵۰ سال پیش از میلاد مسیح در افسوس ساخته شد. افسوس شهری کوچک در آسیای صغیر است که تنها ۵۰ کیلومتر با شهر ازمیر ترکیه فاصله دارد. یکی از دلایلی که این بنا به لیست عجایب هفتگانه جهان وارد شده، زیبایی خیره‌کننده‌ی بنا و معماری منحصر به فرد آن است.
این معبد در مسیر عبور بازرگانان، تجار و سلحشوران قرار داشت و جالب است بدانید در کاوش‌ها و حفاری‌های باستان‌شناسان جواهرات قمیتی فراوانی در معبد آرتمیس ترکیه کشف شده است که شگفتی‌های این بنا را صد چندان کرده است.
بیشتر بخوانید: 10 مقصد عجیب در ترکیه که کمتر درباره آن ها شنیده اید
فراز و نشیب‌های تاریخی معبد آرتمیس
از ۵۵۰ تا ۳۵۶ پیش از میلاد، بنا به حیات خود ادامه داد تا اینکه در این سال مردی به نام هروستراتوس برای آنکه نامش در تاریخ جاوادنه شود، معبد آرتمیس ترکیه را آتش زد. درست است که هرستراتوس موفق به جاودانگی نام خود شد، اما بنا تخریب شد.
در همان شبی که معبد در آتش می‌سوخت اسکندر مقدونی متولد شد. داستان‌های جالبی هم در این رابطه نقل می‌کنند. در این شب آرتمیس چنان سرگرم تولد اسکندر بود که نتوانست از معبد در مقابل آتش مراقبت کند. این داستان چه واقعیت داشته باشد و چه افسانه باشد، اما باید بدانید که اسکندر بعد از فتح آسیای صغیر در اولین اقدامات خود، معبد آرتمیس ترکیه را بازسازی کرد.
اما این آخرین تخریب معبد نبود. باز هم بار‌ها و بار‌ها معبد آرتمیس ترکیه در دوره‌های زمانی مختلف دستخوش ویرانی و تخریب قرار گرفت، از جمله در دوران اشاعه‌ی مسیحیت در آسیای صغیر. مبلغان مسیحی که تاب پرستش پرشور آرتمیس را نداشتند بار‌ها و بار‌ها آن‌را تخریب کردند.
بعد از آنکه مسیحیت دین غالب ساکنان آسیای صغیر شد، معبد آرتمیس ترکیه به کلی فراموش شد و گرد خاطره بر روی آن نشست.
بیشتر بخوانید: معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ترکیه
در معبد آرتمیس چه می‌بینیم؟
بنای معبد آرتمیس ترکیه در دوران شکوه خود شامل سازه‌ای چهارگوش بود که از مرمر ساخته شده بود. این بنا شامل یک ورودی زیبا و پرشکوه بود. پلکانی مرمری بازدیدکنندگان را به تراسی بزرگ می‌رساند. این بنا ۱۲۷ ستون داشت که همگی از مرمر و دارای کنده‌کاری‌های زیبا بودند.
بنا در اصل شامل آثار هنری در غالب تندیس‌ها و مجسمه‌های مرمری و برنزی بود که هریک تبلور هنر در عصر خود بودند. شکوه معبد آرتمیس ترکیه، نشانی متقن از اهمیت این ایزدبانو در آسیای صغیر است.
معبد آرتمیس در ترکیه، در دوران شکوه خود نه‌تنها محل عبادت که محلی برای برگزاری جشن‌ها و مسابقات بود. با وجود آنکه ساکنان افسوس همواره در تلاش برای پاسداری از معبد بودند، اما تسلط مسیحیان در این منطقه راه را بر بازسازی و نگه‌داری از این بنا بست.
آخرین تخریب هولناک معبد آرتمیس ترکیه به سال ۴۰۱ میلادی بازمی‌گردد. تخریبی که دیگر جبران نشد. از آن زمان تاکنون گذر زمان و فرسایش طبیعی (سیل، رانش زمین، باران و باد) روند تخریب معبد را ادامه داد تا جایی‌که امروزه جز محوطه و ستورن‌های تخریب شده و برخی تندیس‌های شکسته چیزی از شکوه معبد آرتمیس ترکیه باقی نمانده است.
نکته‌ی جالب در مورد معبد آرتمیس افسوس علاوه بر تخریب سرقت یا جابجایی مصالح و آثار آن است. برای مثال در ساخت بخش‌هایی از مسجد ایاصوفیه از ستون‌ها و سرستون‌های معبد استفاده شده است. یا کتیبه‌های معبد سر از امکان تاریخی دیگری مانند حمام قسطنطنیه، کلیسای سنت مری و سنت جان درآرودند.
کشف مجدد معبد آرتمیس در ترکیه
همان‌طور که گفتیم معبد آرتمیس از سال ۴۰۱ میلادی به بعد هرگز شکوه گذشته خود را به دست نیاورد. علاوه بر سرقت آثار و باقی‌مانده‌ها، سیل نیز به فراموشی بنا کمک کرد.
در قرن نوزدهم که تب و تاب کشف سرزمین‌های ناشناخته در جهان شکل گرفت، معبد آرتمیس افسوس به کلی فراموش شده بود. در همین دوران فردی به نام جان تورتل وود برای سفر‌های اکتشافی خود به ازمیر سفر کرد.
جان تورتل وود به دنبال بقایای معبد ۶ سال تمام حوالی ازمیر و افسوس را مورد کندوکاو قرار داد تا به محل معبد رسید. تیم اکتشافی معبد تا سال ۱۸۷۴ به تلاش‌های خود ادامه دادند تا توانستند ۳ ساختمان اصلی و بخش‌های باقی‌مانده معبد آرتمیس ترکیه را زیر خروار‌ها خاک بیرون بکشند.
امروز اگر به افسوس سفر کنید، بقایای بنا را خواهید دید. گرچه گروه اکتشافی بریتانیایی هرچه را که می‌توانستند با خود به کشورشان بردند. اما هنوز هم سفر به این منطقه و دیدن معبد آرتمیس در ترکیه ارزشش را دارد. روح تاریخ هنوز در این منطقه زنده است و برای بازدیدکنندگان داستان‌های جذابی تعریف خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: 5 جاذبه ارزان قیمت در سفر به ترکیه
معبد آرتمیس در کجا واقع شده؟
معبد آرتمیس در شهر افسوس ترکیه واقع شده است. از افسوس به عنوان یک شهر باستانی تنها ویرانه‌های تاریخی‌ای باقی‌مانده است.
افسوس در ۳ کیلومتری جنوب شهر سلجوک (سلجوق) در استان ازمیر ترکیه واقع شده است. افسوس علاوه بر باقی‌مانده‌ی معبد آرتمیس ترکیه، بنا‌های باستانی و تاریخی زیادی در خود جای داده. این شهر باستانی، چکیده‌ای است از تاریخ منطقه اسطوری یونان، اسلام و مسیحیت است.
جالب است بدانید گمانه‌های جالبی در مورد این شهر وجود دارد، از جمله نگارش مکاشافات یوحنا و خفتن اصحاب کهف در غاری نزدیکی افسوس.
بیشتر بخوانید: معرفی کامل فرودگاه های استانبول
چطور به معبد آرتمیس ترکیه برویم؟
افسوس با همه‌ی افسانه‌ها و واقعیت‌های پیرامونش، بسیاری از توریست‌های جهان را به خود جذب می‌کند. اما چطور می‌توان به این شهر رسید؟
نزدیک‌ترین شهر‌های ترکیه به افسوس ازمیر و کوش‌آداسی هستند. بنابراین اگر به این دو شهر سفر کردید، حتماً به معبد آرتمیس در افسوس هم سر بزنید. اتوبوس‌ها و تاکسی‌های گردشگری در هر دو شهر مسافران را به افسوس می‌رسانند. همچنین می‌توانید از تور‌های گردشگری برای بازدید از معبد و شهر افسوس استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: آسان ترین راه گرفتن اقامت ترکیه چیست؟
سخن‌پایانی
معبد آرتمیس ترکیه، زمانی مکانی پر رونق بوده که جمعیت‌های زیادی برای پرستش ایزدبانوی آرتمیس به آن مسافرت می‌کردند. بعد از گذشت هزاره‌ها بازهم این شهر مورد توجه قرار گرفته و جزء مکان‌های محبوب گردشگران خارجی در ترکیه محسوب می‌شود.
